❤️"به نام خدا"❤️ شاخص ☘ زبان فارسی۳ ☘ متن زیر بخشی از مقاله ای تحت عنوان شاخص است که در مجله رشد ادب فارسی، چاپ شده است. 👇 نکته های عناوین و القاب : ✔الف)برخی از آنها فقط پیش از اسم قرار می گیرند؛ مانند : مرحوم – مشهدی – کربلایی - حاجی – حاج – حاج آقا – حاج خانم - استاد - علّامه – امام – امامزاده – شاهزاده – آقامیرزا – شهبانو– اعلی حضرت - والاحضرت – عالی جناب - سرکار - امیر – امیرزاده - دکتر – مهندس – پرفسور – گروهبان – سروان - سرهنگ – سردار – عمو – عمه – خاله – زن دایی - پسرخاله – خواهر – برادر – سیّد – آیت الله و ... ✔ب)برخی از عناوین و القاب هم پیش از اسم می آیند هم پس از آن(البته بدون تقش نما). مانند: آقا : آقا حسن ، حسن آقا میرزا : میرزا احمد ، احمدمیرزا خانم : خانم زهرا ، زهرا خانم(پسین آن رایج تراست ) بانو : بانو زینب ، زینب بانو شاه : شاه حسین ، احمدشاه سلطان : سلطان حسن ، احمدسلطان ✔پ) برخی از القاب و عناوین می توانند هم بدون نقش نما هم با نقش نمای اضافه پیش از اسم قرارگیرند؛مانند: آقا : آقا حسن ، آقای حسن احمدی ، آقای فاطمی خانم : خانم فاطمه ، خانم زهرا ،خانم دکتر ،خانمِ ِمهناز فاطمی ، خانم ِامینی ، خانمِ ریاحی مرحوم : مرحوم احمدی ، مرحومِ احمدی جناب : جناب سرهنگ ، جناب ِ دکتر آزادی ✔ت) برخی از القاب و عناوین فقط با نقش نمای اضافه پیش از اسم قرار می گیرند : حضرت : حضرتِ علی ، حضرتِ رضا ✔ث) واژه ی خانم غالبا پس از اسم قرار می گیرد : مهوش خانم ، عاطفه خانم ، پروین خانم این واژه به صورت پیشین ، غالبا پیش از عناوین شغلی قرار می گیرد : خانم دکتر ، خانم مهندس ، خانم دکتر صبوری، خانم مهندس آذین ، خانم معلّم ✔ج) واژه های «آقا و خانم» به سه شکل کاربرد دارند ۱- پیش از اسم، بی کسره : آقا مهدی ، آقا فرهاد ، خانم دکتر ، خانم زهرا ۲- پیش از اسم، با کسره : آقای رحمتی ، آقای امید مظاهری ، آقای فروزان فر ، خانم ِ رضایی ، خانم ِ فرشته صبوری خانم ِ فرحناز الهی ۳- پس از اسم : حسین آقا ، اکبرآقا ، جعفرآقا ، شهین خانم ، ساراخانم ، پروانه خانم چ) بیش ترعناوین و القاب رسمی اجتماعی ، همراه نام خانوادگی یا همراه نام و نام خانوادگی می آیند. مانند : دکتر آریایی ، مهندس مهوش محمدی ، سرهنگ مظاهری ، علامه علی اکبر دهخدا ، حجه الاسلام حسین صادقی ، آیت الله مرعشی ✔ح) برخی از عنوان های احترام آمیز فقط همراه نام افراد می آیند.(به این شکل رایج ترند ) مانند : کربلایی احمد ، مشهدی حسن ، حاج رضا ، عمو نادر ، خاله فرانک ، امامزاده باقر ✔خ) در باره عناوین و القابی که پس از اسم قرار می گیرند بایدگفت :گاهی این گونه واژه ها بدون فاصله پس از اسم قرارمی گیرند و در معنی، نوعی احترام و صمیمیّت بیش تر را نشان می دهند. در این گونه موارد ، عنوان و لقب که منطبق با محورهای موجود درتعریف شاخص نیست( بدون نش نما قبل از اسم نیامده است)، مانند ترکیب وصفی يا اضافي مقلوب، یک اسم مرکّب می سازد و دیگر شاخص نیست. مانند : احمدآقا ، زهراخانم ، حسن خان. بسیاری ازاین گونه اسم های مرکب در میان مردم به عنوان اسم اشخاص مورد استفاده قرار می گیرند؛مانند : علی آقا ، احمدآقا ، علی بیگ(بگ) ، زهرابیگم(بگم) ، محمدخان ، علی شاه ، علی سلطان ،احمدمیرزا ، علی میرزا و ... ضمنا به نظر می رسد مفهوم این گونه واژه ها در هردو شرایط ، یکسان نیست؛مثلا «میرزا» وقتی پیش از اسم می آید ، مفهومی معادل «ملّا یا آدم باسواد » دارد درحالی که وقتی پس از اسم قرار می گیرد ، به معنی «امیرزاده» است. ✔د) درمورد القاب و عناوینی که با نقش نمای اضافه ، پیش از اسم قرار می گیرند ، شرایط متفاوتی وجود دارد : ۱- برخی ازآنها درصورتی که با نقش نمای اضافه پیش از اسم بیایند ، شاخص نیستند؛ مانند : برادر ِ رضا (برادر : هسته) / مهندس ِ نفت (مهندس : هسته) / امیر ِ ارتش(امیر : هسته) / ۲- برخی ازآنها با وجود داشتن کسره ، هم چنان شاخص هستند زیرا وجود نقش نما نتوانسته است در ماهیّت اسم پس از آنها تغییری ایجادکند و کماکان محوریّت با اسمی است که پس از نقش نمای اضافه آمده است؛مانند : خانم ِ پروین صداقتی ، آقای رضا صادقی ، مرحوم خسرو نادری ، جناب ِ ایرج سالاری می دانیم وقتی در ساختار یک جمله یک گروه اسمی دارای وابسته در یکی ازجایگاه های دستوری قرار می گیرد ، همواره محوریّت با هسته ی گروه است.مانند : مثال۱: دوست من آمد(دوست ،آمده است نه من؛پس دوست، هسته است) مثال۲: این کتاب تاریخ دوره ی ساسانی راخوانده ام(کتاب ، خوانده شده است نه این ، نه تاریخ ، نه دوره و نه ساسانی؛ پس کتاب ، هسته است) اگر گروه های اسمی « خانم ِ دکتر رضایی» و «خانمْ دکتررضایی» را در دو جمله در یک نقش دستوری(مثلا نهاد، مفعول و.....) 🌻🍃🌻🍃🌻🍃🌻🍃🌻🍃🌻